Budowanie z naturalnych okrągłych bali mimo rozwoju maszyn i narzędzi budowlanych pozostało do dzisiaj w znacznym stopniu ręcznym rzemiosłem. O jakości ręcznie budowanych domów z bali nadal decydują umiejętności i doświadczenie ludzi je budujących.
Drzewa do budowy wybieramy i znakujemy w lesie zanim zostaną ścięte.
Dopiero drzewa ponad stu letnie o średnicach powyżej 30cm są odpowiednim wyborem.
Budowane przez nas domy z bali zalicza się do tak zwanych ręcznie budowanych w technice w pełni odrysowanego bala, nie wymagających optykania.
Ręcznie budowane oznacza przede wszystkim że każda bala jest ręcznie korowana, odrysowywana (za pomocą cyrkla ciesielskiego ang. scriber) oraz ręcznie wycinana (piła motorowa, dłuta etc.). To co najważniejsze wykonuje ludzka ręka. Dodając do tego dobór odpowiedniej belki i jej właściwe ustawienie i wpasowanie w ścianę czynią tą pracę prawdziwym rzemiosłem.
W pełni odrysowany bal oznacza że każda okrągła bala, zachowując swój oryginalny kształt oraz wymiar musi być odrysowana względem bali poniżej na ścianie zanim zostanie wycięta. Każdy element jest więc wstępnie ustawiany i odrysowywany zanim zostanie wycięty. Sosna, z której najczęściej budujemy, ze względu na swoje nieregularne kształty, wydaje się być surowcem idealnym, który w pełni oddaje możliwości stosowanej metody.
Naturalny kształt i wymiary bali:
Bale kładzione są na ścianach raz grubym (odziomek) a raz ciękim końcem (czub) na tym samym narożniku. Zbieżystość bali z których budujemy to ok 0,7cm na jeden metr długości. Oznacza to że różnica w średnicy bali o długości 10m to ok. 7cm.
To co wyróżnia budowane przez nas domy z bali to sposób łączenia wzdłużnego między balami. Jest to tak zwany podwójnie odrysowany rowek z zamkiem zapewniający doskonałą szczelność oraz dodatkowo wymuszający pękanie bali ku górze.
Jednym z wyzwań budowania z pełnych okrągłych bali jest kontrola pęknięć dordzeniowych powstających podczas schnięcia i kurczenia się bali. Optymalnym miejscem na to pękanie jest górny grzbiet bali. W przeciwieństwie do pękania do dołu nie osłabia statyki całej ściany (nie powoduje tak zwanego zjawiska klapania bali - bale które pękają od dołu dodatkowo osuwają się w dół i zwiększają stopień osiadania domu ). Dodatkowo pękanie kłody ku górze oznacza lepszy docisk między balami na krawędziach co poprawia znacznie szczelność konstrukcji.
W rzeczywistości wykonuje się dwa wycięcia od góry na belce leżącej już na ścianie (wycięcie w kształcie litery V) i od spodu belki ( wystający klin w kształcie V ) na belce która idzie właśnie na ścianę - stąd nazwa podwójnie odrysowany - rysujemy i wycinamy zarówno na belce górnej jak i dolnej. Tego rodzaju połączenie wypełnione następnie wełną owczą podczas montażu domu na gotowym fundamencie zapewnia wręcz idealną szczelność.
Wełna owcza jako uszczelnienie między balami:
Podczas demontażu konstrukcji i przed załadunkiem na ciężarówki wszystkie wycięcia wypełniane są odpowiednio impregnowaną wełną owczą. Poza oczywistymi względami ekologicznymi i zdrowotnymi wełnę owczą podobnie jak drewno charakteryzuje zdolność akumulowania i oddawania wilgoci w zależności od panujących warunków atmosferycznych bez uszczerbku na właściwościach izolacyjnych.
Konstrukcje dachowe:
Charakterystycznym elementem budowanych przez nas domów są konstrukcje nośne dachów wykonane z bali na których leżą krokwie, to znaczy belce kalenicowej w szczycie oraz belkach oczepowych na dole i płatwiach pośrednich biegnących wzdłuż dachu. Dach oparty w szczycie na belce kalenicowej to typowe rozwiązanie dla domów z bali. Takie rozwiązanie zapewnia że dach nie rozpiera ścian zewnętrznych z bali co jest niezbędne w przypadku ścian drewnianych pozbawionych wieńców żelbetowych jak to ma miejsce w przypadku budownictwa murowanego. Taka konstrukcja dachu jest odpowiednio sztywna, równomiernie przenosi obciążenia na wszystkie ściany nośne budynku oraz przystosowana do ciężkich pokryć dachowych. Bale dachowe, dodatkowo wychodzące poza lico ścian szczytowych (min 150cm) umożliwiają zabudowę dachu, która w sposób doskonały chroni ściany zewnętrzne przed nadmiernym zaciekaniem i wypłukiwaniem substancji impregnujących.
Nasze domy z bali nie wymagają optykania ani doszczelniania:
Szczelność a co za tym idzie jakość domu drewnianego można osiągnąć tylko poprzez spełnienie podstawowych warunków rzetelnego budownictwa z bali:
- Odpowiedni projekt:
Projekt domu z bali powinien uwzględniać technologie w jakiej będzie zbudowany. Niestety nie wystarczy zamienić w projekcie domu murowanego ściany z cegły na ściany z bali. W przypadku technologii wieńcowej należy przede wszystkim przestrzegać zasad dotyczących odległości między narożnikami i co się z tym wiąże odpowiedniego docisku na każdą pojedyńczą bale.
- Selekcja surowca:
Proces budowy polega na ciągłym dobieraniu i pasowaniu bali na ścianie. Bale mają to do siebie, że każda jest na swój sposób inna i nie wszystkie pasują w to samo miejsce. Skręt włókien drewna to główny winowajca późniejszych problemów przy schnięciu i osiadaniu budynku. Od właściwego wykonania selekcji bali zależy jakość całego domu. Nie zawsze większa bala znaczy lepsza !
- Właściwie wykonane wycięcia:
Wycięcia muszą być żłobione tak aby bale leżały jedna na drugiej wyłącznie na krawędziach zewnętrznych. Zarówno wycięcia narożne oraz połączenia wzdłużne tak zwane rowki są wykonane w ten sposób. Wspieranie się bali między sobą wewnątrz wycięć oznacza słaby docisk na krawędziach zewnętrznych.
- Kontrola pęknięć:
Schnięciu drewna okrągłego towarzyszy przede wszystkim występowanie pęknięć dordzeniowych. Pękanie wewnątrz wycięcia oznacza jego rozszczelnienie, pękanie na powierzchni zewnętrznej powoduje pogorszenie właściwości cieplnych dlatego bezwzględnie należy proces ten kontrolować poprzez odpowiednie wycięcia i wymuszanie pęknięcia w optymalnym miejscu.
